Over de stad Ohrid en zijn meer

Het Ohrid-meer, dat tussen 4 en 10 miljoen jaar geleden tektonisch werd gevormd, is het oudste meer van Europa en een van de oudste ter wereld.

Het Ohrid-meer is ook de naamgever van Ohrid Lacus, een koolwaterstofmeer op de Saturnusmaan Titan; dat meer bestaat uit vloeibaar methaan en ethaan. Ohrid is een van de oudste continu bewoonde steden van Europa.

Destijds bekend als Lychnidos, onder Romeinse heerschappij was Ohrid een ontwikkelde stad en een belangrijke buitenpost op de Via Egnatia, de route die Rome en Constantinopel met elkaar verbond.

Tijdens de Middeleeuwen was Ohrid een van de belangrijkste Europese centra voor religieuze kunst, zoals blijkt uit de vele fresco’s en iconen in de kerken die verspreid zijn over de stad en rond het meer. In de late 9e en vroege 10e eeuw was Ohrid, dankzij het onderwijswerk van St. Clement, het belangrijkste centrum van de Slavische geletterdheid.

Aan het einde van de 10e en het begin van de 11e eeuw was Ohrid de hoofdstad van Samuel, die de stad transformeerde tot een centrum van politieke en religieuze macht van het rijk dat het grondgebied van Macedonië, Albanië, Montenegro, Servië, Noord-Griekenland en Noord-Bulgarije omvatte.

Balkan Jeruzalem: Ohrid was de zetel van het Ohrid Aartsbisdom, dat het kerkelijk en sociaal leven van de orthodoxe christenen op de Balkan bestuurde gedurende ongeveer 750 jaar, d.w.z. tussen 1018 en 1767.

‘We horen er eindelijk bij in Europa’

EK-poule Oranje compleet met debuterend Noord-Macedonië –

Het nationale voetbalteam van Noord-Macedonië schreef vanavond historie. Voor het eerst in de geschiedenis plaatste de ploeg zich voor het EK. En daarmee kent Nederland ook de derde tegenstander op het toernooi, want Noord-Macedonië komt bij Oranje in de poule. Met het al eerder geplaatste Oostenrijk en Oekraïne is de poule nu compleet.
NOS-Verslaggever Vlado Veljanoski is geboren en getogen in Noord-Macedonië. In Langs de Lijn En Omstreken noemt hij de prestatie van de ploeg wondermooi. “Ik kreeg een appje van mijn schoonmoeder. Zij zit al maanden opgesloten door corona, maar ze veerde helemaal op. En mijn zwager zei: ‘We horen er eindelijk bij in Europa’.”

Belangrijkste sportprestatie ooit

Noord-Macedonië plaatste zich door Georgië te verslaan met 1-0. Het doelpunt werd gemaakt door de 37-jarige Goran Pandev, spits van Genoa in de Serie A en de grote man van de ploeg. “Hij was al een grootheid in het land, maar ik denk dat er nu in de hoofdstad Skopje wel een standbeeld van hem komt. Dit is heel bijzonder voor het land, misschien wel de belangrijkste sportprestatie ooit.”

De vraag is natuurlijk wat voor shirtje Veljanoski aantrekt als Noord-Macedonië en Oranje elkaar treffen op het EK. “Daar ga ik geen uitspraken over doen. Maar vanavond slaap ik een Macedonische pyjama.”

June 2020 in Ohrid

In memory of Peter Steneker (1951-2019)

Month of crossings and changes

Den Doolaard died on June 26, 1994, in the Dutch village of Hoenderloo, where he lived the last 40 years of his life. He was entombed several days later and his eternal abode was marked only by a naturally shaped river stone.

We could acknowledge this tombstone simplicity as a sign of equality with the modesty of his living, but also as a counterbalance to the untamed greedy nature of his urge to attain the ideal of freedom. Equally, he embraced both personal and collective freedom as two closely related and interdependent values, just as he accepted cognition as an integral part of the process of liberation.

Can one attain the ideal of freedom without getting rid of the darkness of ignorance, prejudice, delusion, fear? In this regard, his departure from the Netherlands in 1928 and the pursuit of a wandering life should be seen as a sort of an “escape from the ugly concrete buildings of the West” and an attempt for a more comprehensive discovery of the invisible side behind the horizon.

Starting an ascension in the literary scene as from 1931 with his novel De druivenplukkers (The grape pickers), that was later followed by a dozen other successful publications in the Netherlands, in spite of his physical absence, A. den Doolaard remains one of the renowned Dutch writers of all time. He was also an athlete, an accountant, a freelancer,  a hired labourer, a journalist, a photographer, a wanderer and, aboven all,  a passionate Macedonia-lover. He had emphasised his commitment to Macedonia through his literary work, that he had long and widely expressed as his “second homeland.”

In doing so, well aware of all the contradictions and ambiguous renaming, he always called it by its historically given name: Macedonia!

In June 1931 he traveled to the Balkans for the first time, first to Belgrade, later he visited the south. After his first meeting with Lake Ohrid, Den Doolaard had repeatedly returned to the blue water that ripples between the high mountain ranges and a small city that was “een verrukkelijke mengeling van gebruiken en eeuwen”. A lovely mixture of traditions and centuries of customised existence, indeed. Wooden barges, quietly cutting the water, churches hiding on their dusty, cobweb-covered walls, medieval frescoes modern history was hardly aware of – the balanced and relaxed life of the locals.  Plus an abundance of ancient tradition gave impulse to his legendary work for Ohrid.

The novel De bruiloft der zeven zigeuners (The wedding of the seven gypsies) was published almost 90 years ago, in the year 1939 it had several reprints. The interest in it in the Netherlands has not diminished at all. In the issue of June 6, 2019, the Dutch women’s weekly Libelle published an eight-page article entitled Magisch Macedonië inviting readers to visit Macedonia where the emphasis as expected is given to the Lake Ohrid region. Surely, no Dutch author will ever be able to write about the beauty of Macedonia without mentioning A. den Doolard and his famous novel on Ohrid. Also, publicist Karin Kuijpers begins her article with a reminder of the “first Dutch promoter of Macedonia” and De bruiloft der zeven zigeuners.

Obviously, the main reason for the continuing popularity of A. den Doolaard with the generations and in particular his novel about Ohrid, they are likely to be discovered in the intensified activities in the tourism branche. As A. den Doolaard himself had written, “mensen komen en gaan, maar hun gedachten blijven waaien rond de aardbol als een onzichtbare wind”.

Accordingly, his thoughts expressed in the novel about Ohrid, they continue to wave the spirits of his readers, prompting many new trips of the younger Dutch generations to the high Macedonian mountains, where Lake Ohrid and Lake Prespa are shining in blue. The same lakes that in Den Doolaards early youth compellingly stared at him from his father’s atlas. Both attractive and seductive, as the eyes of his first pubertal love, whose eyes resembled the flower Myosotis.

Nevertheless, Macedonia and Ohrid in particular, they highly appreciated A. den Doolaard’s affection and he was honored with diversity: first a memorial in the Dutch Park in Ohrid, followed by translations, lectures, exhibitions …

On June 19, 2011, in the Cultural and Information Center “Cultura 365” in Ohrid, the exhibition “110 years since the birth of A. den Doolaard” was opened. It remained there and took the form of a permanent museum exhibition; original editions of his books are on display here.

Hallo Macedonië

“Een verblijf in Joegoslavië,
en zeker een lang verblijf,
is een kaleidoscoop van aangename en onaangename verrassingen,
zoals trouwens het mensenleven zelf.”

A. Den Doolaard – Het land van Tito (1954)

Macedonië. De naam van deze jonge Balkannatie klinkt ons bijna mythisch in de oren, toch? Niemand minder dan Alexander de Grote schijnt er vandaan te komen, al scheiden zich daar vandaag de dag de Griekse en Zuid-Slavische geesten. “Hoe komt men daar nou zo verzeild,” vraagt men mij met lichte ontzetting in de ogen, “en vooral nu, met Corona enzo?” Door A. den Doolaard, antwoord ik dan. Wat? Wie? Want wie was ook weer A. den Doolaard, die roemruchte, rondzwervende journalist/chroniqueur uit de vorige eeuw?

Voormalig enfant terrible der Nederlandse literatuur.

Op een druilerige novemberdag flaneer ik nieuwsgierig door het pittoreske Ohrid, gelegen aan de oevers van het diepste meer in Europa. Aan de horizon gloort een Albanees berglandschap. Een tweesprong doemt voor mij op. De weg voert langs een veertiende-eeuws kapelletje en dan naar beide zijden verontrustend stijl omhoog over kinderkopjes, richting het middeleeuwse stadscentrum.

Onrustig kijk ik om mij heen. Had ik niet toevallig net een kekke herberg over het hoofd gezien? Zo eentje, waar ik mijn plan om in de uren die volgen mij vooral in historische overleveringen te verdiepen en de bijbehorende bouwwerken te bezichtigen, nog eens bij een stevig glas bier en een neut lokale pruimenjenever (rakije), in alle rust kan overdenken? Eerder, in de nazomer, was ik al eens hier beland. Maar toen ietwat gehaast, slechts op doorreis in gezelschap van een kennis, vanuit Pristina, Kosovo komend. Via de Macedonische hoofdstad Skopje en op weg naar Dürres aan de Albanese kust. Daar wachtte een reeds geboekte veerboot naar Bari, in de door mij zo geliefde Italiaanse provincie Puglia.

Ineens stond ik als aan de grond genageld. Achter de ramen van dat onooglijke winkeltje, het stond er toch echt:

Reusachtige plataan op het centrale plein in Ohrid
Onder deze boom dronk A. den Doolaard zijn dagelijkse espresso, wanneer hij Ohrid weer eens bezocht. (Foto: Ritz Mollema)


Foto’s: A. Den Doolaard Museum – Ohrid; Noord-Macedonië